Σε μια εποχή που η μουσική συνδέεται, καθορίζεται με πολλούς τρόπους με το χρήμα και τις συναλλαγές του, όπου η ευθύνη της δημιουργίας, ή της απόδοσης, περνά μέσα από δρόμους οικονομικούς, καθορίζεται από εμπορευματικές προωθήσεις, δεσμεύεται από οικονομικά συμφέροντα και πολλές φορές συγχέεται με αυτά, διασχίζει δρόμους κατανάλωσης, ή ταυτίζεται με σύνδρομα απομίμησης και  αναμάσησης, σε αυτή τη γωνιά του κόσμου, την Κρήτη, αλλά όχι μόνο σε αυτή, μαίνεται και εξελίσσεται όπως συχνά έχουμε γράψει και εδώ, μια δημιουργική αναγέννηση, μουσική κυρίως, που τα τελευταία χρόνια, μας δίνει ένα μεγάλο και σημαντικό αριθμό δημιουργιών, μουσικών κυρίως, που όπως και η φύση του νησιού, διατηρεί ακέραια την αξία, τη σπουδαιότητα και την ομορφιά της, εν μέσω όλων των παραπάνω, δίπλα και πίσω, μα τελικά πάνω και πέρα από αυτά.

Στα πλαίσια των παραπάνω και μετά από ένα μικρό διάστημα διακοπής και αναδιοργάνωσης, το Περιοδικό, ξεκινά, ή μάλλον συνεχίζει μια σειρά παρουσιάσεων, για τα πρόσφατα δημιουργήματα αυτής της αναγέννησης, αρχίζοντας με την ολοκαίνουργια δισκογραφική δουλειά της Κέλυ Θωμά, "Αμα κοπάσουν οι καιροί", που βρίσκεται τις τελευταίες εβδομάδες στα χέρια και τα αυτιά μας, καθώς και εκτός των άλλων, στο "μικρό ράφι αριστερά", στο παντοπωλείο στο Πλουμί.

γράφει ο ακροβάτης

Το "Άμα κοπάσουν οι καιροί", είναι ο τρίτος προσωπικός δίσκος της Κέλυ Θωμά, ένας δίσκος ωστόσο με πολλούς και σπουδαίους πρωταγωνιστές, σε όλους τους ρόλους του. Παίζουν και ερμηνεύουν, ο Βασίλης Σταυρακάκης και ο Γιώργης Μανωλάκης, παίζουν επίσης ο Ross Daly και ο Γιάννης Παπατζανής, την ηχοληψία και την επιμέλεια υπογράφουν ο Βαγγέλης Αποστόλου και ο Efren Lopez, ενώ τελευταίο και όχι λιγότερο σημαντικό, ίσα ίσα, οι στίχοι του είναι των Μήτσου Σταυρακάκη, Κέλυ Θωμά, του Γεώργιου Δαγκαλάκη και του Νικόλαου Γεωργίου Ανδρεαδάκη, ενώ η επιμέλεια στίχων, ανήκει στο Μήτσο Σταυρακάκη.

 τα βιώματα

Διαβάζοντας το εισαγωγικό σημείωμα της Κέλυ Θωμά, στο βιβλιαράκι του δίσκου, είτε κανείς έχει ακούσει, είτε έχει προετοιμαστεί για όσα θα ακούσει, είτε αυτή αποτελεί την πρώτη του επαφή με το δίσκο, καταλαβαίνει έστω και εκ των υστέρων, πως η παραπάνω φράση αποτελεί και το κυρίως θέμα του. Το "Άμα κοπάσουν οι καιροί" είναι ένας δίσκος βιωμάτων προσωπικών, από τη μουσική, τη στιχουργική, τη γεωγραφία, ανθρώπινη και φυσική, της Κρήτης, με εκείνον τον άνθρωπο, μουσικό αλλά και γενικότερα, που τα βιώματά του μαζί της, μπορεί να λογίζονται ως "ετεροχρονισμένα κρητικά βιώματα", όπως εδώ αναφέρονται, ωστόσο παραμένουν σε όλες τις περιπτώσεις, ετεροχρονισμένες και μη, το ίδιο γνήσια, το ίδιο προσωπικά, το ίδιο γοητευτικά και αναντικατάστατα. Πρόκειται για εκείνα τα βιώματα, που μας προκαλούν στιγμές, τοπία και άνθρωποι, που μας έκαναν να γοητευτούμε και να ασχοληθούμε  με όλο αυτόν τον πλούτο. 

η μουσική και ο στίχος

Από αυτή την άποψη ο δίσκος, αποτελεί μια διαδρομή βιωμάτων, μουσικών, από τη μία άκρη της Κρήτης μέχρι την άλλη. Έτσι συναντάμε συρτά και άλλες συνθέσεις, με όλους τους τρόπους που η μουσική εδώ παίζεται πολλά πολλά χρόνια τώρα, από τα έντονα ρυθμικά συρτά της δυτικής Κρήτης, από το μελωδικότερο τρόπο τους στο Ρέθεμνος, καταλήγοντας στις κοντυλιές, χαρακτηριστικό σχήμα της κεντρικής και ανατολικής πλευράς Κρήτης έχοντας ανέβει και κατέβει βουνά με ριζίτικους σκοπούς. Από το ομώνυμο "Άμα κοπάσουν οι καιροί"  και το "την τρέλα και τη λογική", μέχρι τις "Αρμανωγειανές Κοντυλιές" και από το "Βρέχει" και την "Κλωστή" μέχρι και το "Πε μου δεντρό", όλα τα παραπάνω ξεπηδούν μπροστά μας, διασχίζοντας το δίσκο, παραπέμποντας σαφώς σε μια τέτοια οπτική.

Κοντά σε όλα τα παραπάνω,  δε θα μπορούσε κανείς να μην προσέξει τη στιχουργική διάσταση του δίσκου. Οι άρτιες τεχνικά και προσεκτικά φροντισμένες μαντινάδες και οι στίχοι του δίσκου, ακολουθούν πιστά τη διαδρομή που περιγράφηκε παραπάνω, έχουν ωστόσο η καθεμία την ιδιαίτερη της αξία, αν αναλογιστεί κανείς ποιος τις έγραψε κάθε φορά και τι τις γέννησε στην κάθε περίπτωση, τόσο σε αυτή της ίδιας της Κέλυ Θωμά (Κλωστή, Πε μου δεντρό), σε αυτή του Μήτσου Σταυρακάκη, τα πονήματα του οποίου έχουμε θαυμάσει και εδώ αλλά και γενικότερα, καθώς και στις μαντινάδες του "πρώτου της δασκάλου στη λύρα", Γιώργη Δαγκαλάκη (Αρμανωγειανές κοντυλιές), και του Νικόλαου Γεωργίου Ανδρεαδάκη, πρωτοπρεσβυτέρου στα Ανώγεια (Άμα κοπάσουν οι καιροί). Οι μαντινάδες και οι στίχοι του δίσκου λοιπόν, όχι απλά υπηρετούν το ταξιδι των βιωμάτων, αλλά μαρτυρούν όλη την πλούσια θεματολογία της κρητικής στιχουργικής, με τις εικονοπλαστικές αρετές από τη  φύση, τη μοίρα του ανθρώπου, την αναμέτρησή του με τη ζωή και το θάνατο, τον έρωτα, αναπόσπαστο κομμάτι της, από τις ρίζες της μέχρι και σήμερα.

Με βάση όλα τα προηγούμενα λοιπόν, θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί, πως το Άμα κοπάσουν οι καιροί", αποτελεί μια κρητική συλλογή συνθέσεων, έχοντας σωστά περιλάβει και αποδώσει, όλα εκείνα που προσδιορίζουν τη μουσική που γέννησε αυτός ο τρόπος και που εξακολουθεί να γεννά, παρά τις διαστρεβλώσεις και τα κακώς κείμενα του σήμερα. Θα μπορούσε να πει κανείς πως αποτελεί έναν ποιοτικό, ειλικρινή και τίμιο, δίσκο κρητικής μουσικής.

Είναι όμως μόνο αυτό; Σίγουρα όχι.

οι πρωταγωνιστές

Κάπου εδώ θα επιστρέψουμε στον αρχικό ισχυρισμό και τα λόγια της δημιουργού του. Τα βιώματα, ετεροχρονισμένα και μη, μουσικά και μη, "κρητικά" και γενικότερα, προϋποθέτουν αλλά και διοαμορφώνουν και αυτούς που τα βιώνουν. Είναι σαφές λοιπόν εδώ, πως όσο σημαντική είναι η  αρτιότητα όσο αφορά το είδος της μουσικής, εξίσου σημαντικός, ίσως και περισσότερο, αποτελεί ο χαρακτήρας, η προσωπικότητα, ο τρόπος, η σεμνότητα αλλά και η ικανότητα, των ίδιων των πρωταγωνιστών του. Με άλλα λόγια,  δε μπορεί κανείς να παραλείψει το γεγονός, και τη σπανιότητα στις μέρες μας μιας δημιουργού, που καταθέτει μπροστά μας τα προϊόντα της συνάντησής της με την Κρήτη, που πέρα από τη σύνθεση επεκτείνονται και στο στίχο. Δε μπορεί να παραβλέψει κανείς, και με αυτή τη σειρά, το γεγονός ότι αυτή η δημιουργός, είναι γυναίκα, σε ένα γενικά και ιστορικά ανδροκρατούμενο κόσμο.
Κυρίως δε, κάτι που επιβάλλεται κανείς να αντιληφθεί και όχι να αγνοεί, είναι το γεγονός πως το "Άμα κοπάσουν οι καιροί", αποτελεί τη συνέχεια μιας δισκογραφικής δημιουργίας, μετά το "Anamkhara" και το "7fish", δημιουργιών φαινομενικά διαφορετικών, που διατηρούν όμως ένα υψηλό επίπεδο σύνθεσης και απόδοσης, τόσο λόγω της δημιουργού, όσο και της επιλογής των συντελεστών που συμμετείχαν. Το τελευταίο γίνεται γίνεται ακόμα πιο σημαντικό, αν συνειδητοποιήσει κανείς, πως σε όλους αυτούς τους δίσκους, πέρα από τα ταξίδια στην ανατολική μεσόγειο και αλλού, υπάρχουν εξίσου δείγματα και φόρμες, που δίνουν σε αυτό που λέμε μουσική της Κρήτης συνέχεια. Επομένως, δε μπορεί κανείς να μην εντυπωσιαστεί  και εδώ, από τη λύρα της Κέλυ Θωμά, που  πλαισιώνει σχεδόν σε όλο το δίσκο και δίνει νέους ορίζοντες στο ρόλο του οργάνου, από το λαούτο και την ερμηνεία του Γιώργη Μανωλάκη, τις ερμηνείες του Βασίλη Σταυρακάκη, το ρόλο του Ross Daly, με το tarhu και το σάζι, του Γιάννη Παπατζανή με τα κρουστά, καθώς και όλη τη μεταξύ τους αλληλεπίδραση, με διάφορες παραλλαγές μέσα στο δίσκο.

 επίλογος

Αν λοιπόν η κρητική μουσική σήμερα, θεωρείται από τους πολλούς πως εξελίσσεται αναμασώντας,  με όρους απομίμησης, διαστρέβλωσης ή πανηγυριού και τα δημιουργήματά της είναι σχετικά όμοια μεταξύ τους, το "Άμα κοπάσουν οι καιροί" δεν αποτελεί ακριβώς μέρος αυτής της εξέλιξης. Ίσα ίσα,  την ίδια στιγμή που διατηρεί τις φόρμες, αποτελεί κάτι παραπάνω από ένα δίσκο κρητικής μουσικής, μιας και μας δείχνει το δρόμο αυτή να αποδίδεται  και να γεννιέται στο σήμερα, ένα ζωντανό δρόμο βασισμένο σε προσωπικά βιώματα, αντλώντας από το παρελθόν, δημιουργώντας και παρεμβαίνοντας στο παρόν και το μέλλον και γκρεμίζοντας όλα τα στεγανά, για να συναντήσει τις συγγένειές της, πέρα από τα σύνορα, με την τροπική μουσική και τη μουσική γενικότερα σε αυτή τη γειτονιά του κόσμου και αλλού.