Πέμπτη 8 Φεβρουαρίου 2018

Τα αποκριάτικα, με τη Δόμνα Σαμίου


 

 
(απόσπασμα άρθρου)

Μπορεί τα ίχνη του Καρναβαλιού, εμείς οι άνθρωποι της πόλης να τα χάνουμε στα στενά δρομάκια της Πλάκας, κάπου στα μέσα της δεκαετίας του '60, εκτός Αθηνών όμως το ελληνικό Καρναβάλι εξακολουθεί να διανύει πορεία θριάμβου. Σε αυτό συμφωνεί και η Δόμνα Σαμίου, που συγκέντρωσε και ηχογράφησε μερικά από τα χαρακτηριστικότερα τραγούδια της Αποκριάς. Τραγούδια που υποκύπτουν στην ελευθεροστομία, σημείο αναφοράς όλων των Καρναβαλιών της Ελλάδας. «Δεν νομίζω να πούνε τρελάθηκε η Σαμίου και κυκλοφόρησε αυτά τα τραγούδια. Προς το παρόν δεν έχω αρνητικές αντιδράσεις, παρ' όλο που ξέρω ότι μπορεί να με ψέξουν για την τόλμη μου οι διάφοροι διανοούμενοι ή οι συλλέκτες τραγουδιών. Πολύ λίγα από αυτά τα τραγούδια έχουν δημοσιευθεί. Προσπαθούσαν, από συντηρητισμό και υποκρισία, να τα κρύψουν», λέει η κ. Σαμίου. Για να προσθέσει πως «αυτά τα τραγούδια, που τα περισσότερα αναφέρονται σε όργανα του ανθρωπίνου σώματος, δεν έχουν καμιά σχέση με τα σημερινά δήθεν Καρναβάλια που γίνονται για εμπορικούς λόγους. Θα τα ακούσετε όμως στην Κοζάνη, τη Μυτιλήνη, την Αγία Άννα της Εύβοιας, τον Τύρναβο, την Ελασσόνα κ.α.».

«Τι να κάνω ο έρημος τη γυναίκα που 'χω; / Το Γενάρ' και το Φλεβάρ' με προβοδάει στο θέρο / θέριζα, αλώνιζα, όλο βροχές και χιόνια, / κι όταν τα θημώνιαζα, όλο κρουσταλλάκια...» λέει το τραγούδι που υμνεί την κακιά γυναίκα, τύπο που τροφοδότησε κατά κόρον τη θεματολογία των αποκριάτικων τραγουδιών. «Πώς το τρί- βλάχα μου μωρή, πώς το τρίβουν το πιπέρι, / πώς το τρίβουν το πιπέρι του διαβόλου οι καλογέροι;», αναρωτιέται το γνωστό τραγούδι, σήμα κατατεθέν κάθε αποκριάτικου γλεντιού, που συνοδεύει αργό ανδρικό χορό στη διάρκεια του οποίου τα βήματα εναλλάσσονται με ομαδικές μιμητικές τελετουργικές κινήσεις.
Τα τραγούδια αυτά, όπως σημειώνει ο εθνομουσικολόγος Λάμπρος Λιάβας στο 24σέλιδο ένθετο του δίσκου, «έχουν, συνήθως, έντονο το ρυθμικό στοιχείο, μέσα από απλά ρυθμικά σχήματα, που συνδέονται με τον κυρίαρχο συλλαβικό χαρακτήρα της μελωδίας, δίνοντας προτεραιότητα σε μια ρυθμική «μελωδική απαγγελία» του κειμένου. Είναι μάλιστα εξαιρετικά ενδιαφέρον το γεγονός ότι πολλά από τα τραγούδια παρουσιάζουν στίχους οκτασύλλαβους, όχι ιαμβικούς αλλά κυρίως τροχαϊκούς».
Η Αποκριά, ακόμη και σήμερα όπου το γλέντι έχει προσλάβει ευτελείς διαστάσεις, εξακολουθεί να δίνει χαρά, αν όχι σε όλους, τουλάχιστον στα παιδιά και τους απλούς ανθρώπους. Η λαογράφος κ. Μιράντα Τερζοπούλου αναφερόμενη στη σχέση της γιορτής με τη θρησκεία σημειώνει στο ένθετο του διπλού δίσκου της Δόμνας Σαμίου με γενικό τίτλο Τα αποκριάτικα - Τραγούδια στον κύκλο του χρόνου: «Η Αποκριά παραμένει η μόνη καθαρά εξωεκκλησιαστική λατρευτική ψυχαγωγική γιορτή, που τυπικοί μόνο δεσμοί την συνδέουν με το χριστιανικό εορτολόγιο, κυρίως γιατί η Εκκλησία την διέπλεξε με την επακόλουθη εξαγνιστική Σαρακοστή».
Στον δίσκο υπάρχουν 24 τραγούδια εκ των οποίων κανένα δεν ηχογραφήθηκε στο στούντιο. Την έναρξη, το κάλεσμα, κάνει το νταούλι ακολουθώντας την παράδοση: «Παλιά τον ερχομό της Αποκριάς ανήγγελλαν τα νταούλια, οι κωδωνοκρουσίες ή οι τελάληδες», λέει η κ. Σαμίου, που ηχογράφησε τα τραγούδια ζωντανά σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας, εκεί όπου ακόμη τραγουδιούνται τα «άσεμνα» της Αποκριάς, αλλά και σε ταβέρνα της Αθήνας. Κλαρίνα, βιολιά, λύρες, γκάιντες, λαούτα, τουμπερλέκια, νταούλια σε τραγούδια από τη Νάξο, τη Μικρά Ασία, την Κάρπαθο, την Καστοριά, την Κάρυστο, τη Θράκη, τη Χίο, την Πάτμο, τη Ρούμελη κ.α. Η Δόμνα Σαμίου, που έχει ήδη ηχογραφήσει τραγούδια ξενιτιάς και κάλαντα, σκοπεύει να κυκλοφορήσει σύντομα και τα Πασχαλιάτικα. Και όλα αυτά γιατί την απασχολεί πολύ η διάσωση και η διάδοση της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής.


Άννα Βλαβιανού, Εφημερίδα, Το Βήμα, 13/03/1994

0 σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου