Οικογένεια: Sapindaceae, Γένος: Acer

Ο Σφένδαμος, το Σφενδάμι ή Σφεντάμι είναι γένος δένδρων ή ημίθαμνων διαδομένων σε όλο το βόρειο ημισφαίριο και φέρουν την επιστημονική ονομασία Acer, που στα λατινικά σημαίνει οξύ, αιχμηρό και αποδίδεται στα χαρακτηριστικά μυτερά φύλλα τους. 

Τα είδη του Σφένδαμου ξεπερνούν τα εκατό. Τα φύλλα του το φθινόπωρο παίρνουν αποχρώσεις του κόκκινου, ροζ, κίτρινου, πράσινου ή λευκοπράσινου ανάλογα με την ποικιλία. Υπάρχουν ποικιλίες που χρησιμοποιείται το ξύλο τους όπως ο Σφένδαμος ο Πλατανοειδής (Acer Platanoides) και ο Σφένδαμος ο Ψευδοπλάτανος (Acer Psendoplatanus), είδος που υπάρχει και στην Βόρειο Ελλάδα και είναι περιζήτητο για την κατασκευή μουσικών οργάνων και επίπλων. Στον Καναδά από το είδος Σφένδαμος ο Σακχαρώδης (Acer Saccharinum) συλλέγεται ο χυμός και παρασκευάζεται το φημισμένο σιρόπι Σφένδαμου. Στο κρύο κλίμα που αναπτύσσεται το είδος αυτό, αποθηκεύει άμυλο στις ρίζες και στον κορμό του πριν από τον χειμώνα. Κατά την άνοιξη, πριν πέσουν τα φύλλα του, περιέχει υγρά πλούσια σε σάκχαρα τα οποία συλλέγονται, όπως συλλέγεται και η ρητίνη των πεύκων και βράζονται για να πυκνώσουν και να παραχθεί έτσι το σιρόπι από Σφένδαμο (maple syrup). Το maple syrup χρησιμοποιείται καθημερινά από τους Καναδούς και αποτελεί ένα υγιεινό γλυκαντικό πλούσιο σε διατροφικά στοιχεία που συνοδεύει μούσλι, ροφήματα, πουτίγκες, επιδόρπια, γιαούρτι κ.α. Επίσης, το φύλλο του Σφένδαμου αποτελεί το εθνικό σύμβολο του Καναδά και η αναπαράστασή του βρίσκεται στο κέντρο της σημαίας της χώρας.

Χρειάζονται περίπου50 κιλά χυμό για να παραχθεί ένα κιλό σιρόπι και καθώς η ζήτηση είναι μεγάλη και η τιμή ακριβή, κυκλοφορούν στο εμπόριο πολλά είδη απομίμησης σιροπιού Σφένδαμου με την ένδειξη “maple flavoured syrup”, “pancake syrup”, “table syrup” και “waffle syrup”.

Ο Σφένδαμος περιέχει όξινες σαπωνίνες, γλυκοσίδες, καθαρή αλλαντοΐνη και οξέα αλλαντοΐνης, στερίνη, τανίνες καθώς και ασβέστιο, κάλιο, μαγνήσιο, σίδηρο, χαλκούχο οξύ, φώσφορο κ.α. Το σιρόπι Σφένδαμου θεωρείται μια εξαιρετική πηγή ψευδαργύρου και μαγγανίου, που προστατεύει το ανοσοποιητικό σύστημα. Έχει ισχυρές αντιοξειδωτικές και αντιβακτηριδιακές ιδιότητες προστατεύοντας την υγεία της καρδιάς και δρα κατά των λοιμώξεων. Περιέχει επίσης μια πλήρη σειρά θρεπτικών ουσιών, όπως υδατάνθρακες, σάκχαρα, διαλυτές και αδιάλυτες ίνες, νάτριο, βιταμίνες, ανόργανα άλατα, λιπαρά οξέα, αμινοξέα και άλλα. Έχει λιγότερες θερμίδες και υψηλότερη συγκέντρωση ανόργανων συστατικών από το μέλι, ενώ στη γεύση του, η οποία έχει χαρακτηριστεί ως “μοναδική” από σεφ παγκοσμίου φήμης, διακρίνει κανείς βανίλια, λουλούδια, μπαχαρικά και φρούτα.  Η διαφορά του από το μέλι είναι ότι όταν θερμανθεί δεν χάνει τα πολύτιμα θρεπτικά συστατικά του.

Λέγεται πως διαθέτει θεραπευτικές ιδιότητες, παρόμοιες με αυτές του μύρτιλου και του πράσινου τσαγιού. Έχει αποδειχθεί πως οι πολυφαινόλες του συμβάλλουν στη σταθεροποίηση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα των διαβητικών, αναστέλλοντας την ενεργοποίηση των ενζύμων που θεωρούνται υπεύθυνα για την ασθένεια. Οι ρίζες του τριμμένες μέσα στο κρασί ενδείκνυνται για πόνους στα πλευρά. Έχει δράση στο ήπαρ, στη χολή και στο έντερο. Προλαμβάνει την χολολιθίαση και βοηθά στη μείωση της χοληστερόλης στο αίμα. Θεωρείται επίσης εξαιρετική θεραπεία για τις αιμορροΐδες.

Όλες οι επιστημονικές έρευνες που διεξάγονται γύρω από τις ιδιότητες και τα συστατικά του Σφένδαμου δείχνουν αισιόδοξες, καθώς τα νέα μόρια που ανακαλύπτονται συνεχώς θα βοηθήσουν τους χημικούς να παρασκευάσουν καινούρια φάρμακα για διάφορες ασθένειες.