Ο Μανώλης Πασπαράκης γεννήθηκε στ' Ανώγεια Μυλοποτάμου το 1911. Το παρατσούκλι «Στραβός» του έμεινε από τα παιδικά του χρόνια όταν τον χτύπησε η οστρακιά αφήνοντας τον για πάντα τυφλό. Έπιασε λύρα για πρώτη φορά στη ζωή του σε ηλικία δέκα ετών, όταν του πήρε μια δώρο ο πατέρας του, προκειμένου να περνάει ευχάριστα τις δύσκολες ώρες της μοναξιάς του.




Σε μικρό χρονικό διάστημα ο μικρός Μανώλης έμαθε να παίζει τους πρώτους σκοπούς με την βοήθεια του συγχωριανού του και μεγάλου λυράρη Αντώνη Σκουλά η Καραμουζαντώνη.Το μεγάλο του πάθος, ο καημός, το μεράκι και η αγάπη του για την μουσική και την λύρα, τον έκαναν να ξεχωρίσει γρήγορα και να γίνει ένας σπουδαίος λυράρης.


Τα στοιχεία εκείνα του απλού και ρυθμικού τρόπου παιξίματος, μαζί με την πρωτόγνωρη, ιδιότυπη και παθιασμένη χροιά του ήχου της λύρας του, έχουν μείνει έντονα στην μνήμη και στην συνείδηση των ανθρώπων εκείνων που τον έζησαν και τον άκουσαν από κοντά.Η πιο λαμπρή περίοδος της καριέρας του είναι από το 1935 έως το 1960. Η περίοδος αυτή (που είναι σταθμός στην ιστορία της κρητικής μουσικής), είναι εκείνη με τα αυθεντικά γλέντια, με τις ολονύχτιες καντάδες, τις ατέλειωτες παρέες στα καφενεία και στους γάμου, που πολλές φορές κρατούσαν και δυο ολόκληρες εβδομάδες.


Με την ατμόσφαιρα και τα βιώματα της περιόδου αυτής, ανατράφηκε και μεγάλωσε και η μετέπειτα γενιά των Ανωγειανών καλλιτεχνών, που στην πορεία ξεχώρισαν και μεγαλούργησαν στο χώρο της Κρητικής μουσικής και όχι μόνο.


Η δισκογραφία του Μανώλη Πασπαράκη, δυστυχώς είναι πολύ μικρή, για πολλούς και διάφορους λόγους. Ο βασικότερος όμως ήταν η δύσκολη μετακίνηση προς την Αθηνά για ηχογράφηση λόγω της αναπηρίας του. Στο τέλος της δεκαετίας του 60, έγινε μια προσπάθεια για την ηχογράφηση ενός δίσκου 45 στροφών χωρίς όμως επιτυχία. Χάρη όμως στην μέριμνα του Γιώργη Σμπώκου, διασώθηκαν κάποιες ζωντανές ηχογραφήσεις. Ο Μανώλης Πασπαράκης, παρά την μεγάλη ηλικία του συνέχισε να παίζει σε παρέες και γάμους του χωριού του, μέχρι και το τέλος της δεκαετίας του 70. Πρέπει να σημειώσουμε τις μοναδικές και αθάνατες σειρές «κοντυλιές του Στραβού» που έχουν μείνει κλασσικές στην ιστορία της Κρητικής μουσικής, καθώς επίσης και την χαρακτηριστική αγαπημένη του μαντινάδα, εμπνευσμένη από τα παιδικά του χρόνια:


«Κόσμο γροικώ, κόσμο πατώ και κόσμο δε γνωρίζω,

Ω! την παντέρμη τη ζωή και πως την νταγιαντίζω.»




Θα πρέπει επίσης να αναφέρουμε και τους μεγάλους μουσικούς που συνόδευαν τον Στραβό με μαντολίνο, τους Μανόλη Αεράκη η Μυρομανόλη, κατά την περίοδο 1935-1955 και το Νεοκλή Σαλούστρο την περίοδο 1955-1980. Ο μεγάλος λυράρης, ο ΣΤΡΑΒΟΣ, έφυγε από την ζωή το 1987 σε ηλικία 76 χρόνων αφήνοντας πίσω του μια υπέροχη σύζηγο και τέσσερα παιδιά.


petridisradio.blogspot.com


Γράφει ο Γιώργης Καράτζης:


"Ένα ζωντανό μνημείο του μουσικού πολιτισμού των Ανωγείων, υπήρξε χωρίς καμία αμφισβήτηση, ο Μανώλης Πασπαράκης Στραβός. Ο λυράρης που γλέντησε τ' Ανώγεια και τους Ανωγειανούς της διασποράς, με ασυνήθιστο πάθος, με προθυμία και ανεξάντλητη διάθεση, με αίσθηση προσφοράς που έφτανε τα όρια της αυτοθυσίας. Είχε το θείο Χάρισμα, ο Στραβός, όσο κι αν αυτό αποτελεί σχήμα οξύμωρο, να "βλέπει" τις ψυχές των ανθρώπων, να επικοινωνεί με τα αισθήματα και τις διαθέσεις τους και να ανταποκρίνεται στις ανάγκες του μέσα κόσμου των γλεντιστάδων που τον περιέβαλαν.
Τους κρατούσε δεμένους, αιχμάλωτους κυριολεκτικά, στους απλούς μεν αλλά μαγευτικούς ηχους της λύρας του, και ήξερε απόλυτα τη δόση της απογείωσης που χρειαζόταν ο κάθε γλεντιστής προσφέροντάς την αναλόγως πλουσιοπάροχα.


Κάποιοι νόμιζαν ίσως ότι ο Στραβός ανταποκρίνεται εντελώς συμβατικά στον τρόπο του τραγουδιού του καθ' ενός στην παρέα, κι ότι προσαρμόζεται για το χατίρι το τραγουδιστή στο ανάλογο ύφος. Δεν ήταν όμως έτσι. Ο στραβός ταξίδευε στον αόρατο μουσικό κόσμο του, συνεπαρμένος απόλυτα από το ανθρώπινο περιβάλλον, και συμπάσχων άμεσα με τις μεταπτώσεις και τις ειδικότερες εκφραστικές διαφοροποιήσεις του κάθε τραγουδιστή - γλεντιστή.


Με δεδομένη αυτή την αλήθεια έδιδε όντως μεγαλύτερη έμφαση σε ακραίες, οριακές στιγμές. Άνοιγε διάπλατα τους κρουνούς της μουσικής του απόδοσης, όταν τον ερέθιζε ή τον συγκινούσε κάποιος ξεχωριστός εκφραστικός τρόπος. Αποκάλυπτε έτσι πόσο άνθρωπος ήταν.


Με τις αδυναμίες και τις αρετές του πραγματικού ανθρώπου. Με άλλα λόγια ο Στραβός υπήρξε σκαπανέας ή αλλιώς ένας από τους σημαντι­κότερους σκαπανείς της πολυκύμαντης μουσικής περιπέτειας των Ανωγείων. Πήρε χυμούς από τα έγκατα της Ανωγειανής μνήμης, μυρωδιές από τ' ανθισμένα μπαλκόνια του χωριού, κι ερωτικούς αναστεναγμούς από τα σιωπηλά και συνάμα πολύβουα σοκάκια κι έπλασε το δικό του μουσικό στίγμα.


Βαθιά ανθρώπινο και αισθαντικό μέσα στον απέραντο πρωτογονισμό της απλής αλήθειας του. Ένα μουσικό στίγμα που σημάδεψε τ' Ανώγεια, τροφοδότησε παλιότερους και νεότερους λυράρηδες, και σήμερα περιφέρεται ακόμη ζωηρό και ατίθασο στα σοκάκια του χωριού, στις καντάδες και τα χοροστάσια, μα πάνω απ' όλα στις μνήμες εκείνων που επιμένουν να θυμούνται με νοσταλγία την παλιά, αξέχαστη Ανωγειανή παρέα.


Με ένα τέτοιο σκεπτικό, οι Ανωγειανοί όφειλαν να του στήσουν άγαλμα, όχι απλά για τον τιμήσουν, μα περισσότερο για να κρατήσουν άσβηστη τη μνήμη της παλιάς χαλίσικης Ανωγειανής παρέας. Αυτής της παρέας με την οποία ταυτίστηκε ο Στραβός, την ανέδειξε, τη διαμόρφωσε και την στήριξε αποτελεσματικά για πολλά χρόνια. Ίσως λοιπόν ή μορφή του πάνω στο μέταλλο, αποτελέσει συμβολικά τον δέκτη της απέραντης ευγνωμοσύνης που του οφείλουμε όλοι."

πηγή