Γιος ενός χαράκτη χρυσού, ο Γκούσταβ Κλιμτ ήταν το δεύτερο από τα επτά παιδιά της οικογένειας. Με τον αδελφό του Ερνστ κέρδισαν υποτροφίες στην Αυστριακή Σχολή Εφαρμοσμένων Τεχνών, όπου έγιναν φίλοι με τον Φρανς Ματς, επίσης καλλιτέχνη.

Το 1881, οι τρεις τους ίδρυσαν την Εταιρεία Καλλιτεχνών για να προωθήσουν το έργο τους. Τα έργα τους άρεσαν και είχαν σημαντικές παραγγελίες και καθολική αναγνώριση. Το ύφος των πρώιμων έργων τους είναι συμβατικός νεοκλασσικισμός, με μορφές σαν του Μικελάντζελο. Ο Κλιμτ έμοιαζε έτοιμος για μια επικερδή καριέρα ως καλλιτέχνης του κατεστημένου.

Όμως σταδιακά οι καινοτόμοι καλλιτέχνες όπως ο Κλιμτ υιοθέτησαν τη νέα τεχνική. Τότε ξέσπασε πολυετής διαμάχη μεταξύ παραδοσιακών και προοδευτικών καλλιτεχνών, που έφτασε στο ζενίθ της το 1897. Περίπου 20 καλλιτέχνες του παραδοσιακού Οίκου Καλλιτεχνών, μεταξύ των οποίων ο Κλιμτ, παραιτήθηκαν κι οργάνωσαν τη Βιεννέζικη Απόσχιση. Ο Κλιμτ ήταν το πλέον επιφανές της μέλος. 

Κακό αγόρι; 

Ενώ ο Κλιμτ καθιερωνόταν ως μέλος της πρωτοπορίας, έδινε αγώνα για ένα έργο που είχε αναλάβει όταν ήταν συντηρητικός καλλιτέχνης. Το 1892, το Υπουργείο Παιδείας κάλεσε την Εταιρεία Καλλιτεχνών να ζωγραφίσει αλληγορικά έργα για την οροφή της Μεγάλης Αίθουσας του Πανεπιστημίου της Βιέννης. Το έργο καθυστέρησε λόγω πολυετών διαπραγματεύσεων, όμως ζητήθηκε από τον Κλιμτ να ζωγραφίσει αλληγορίες της Νομικής, της Φιλοσοφίας και της Ιατρικής. Εκθέτοντας τα έργα μεταξύ 1900 και 1903, ο Κλιμτ αποκάλυψε το εκπληκτικό του νέο ύφος. Στην «Ιατρική» ένας ανεμοστρόβιλος γυμνών μορφών ουρλιάζει και συσπάται ενώ η Υγεία, θεά της ιατρικής, ατενίζει αγέρωχα προς το θεατή με ένα φίδι γύρω απ’ το χέρι της. Η αντίδραση: φωνές, κραυγές κι ατελείωτες διασκέψεις. Ξέσπασε μάχη στον Τύπο, έγινε επίσημη συνάντηση της επιτροπής τεχνών και τα έργα έγιναν αντικείμενο συζήτησης στη Βουλή.

 Ο Κλιμτ προσπάθησε να μην εμπλακεί κι έγραψε στην επιτροπή το 1904 ότι ήθελε ν’ αποσυρθεί από το συμβόλαιο. Όμως για τον πολύ κόσμο, ήταν πλέον ένας ριζοσπαστικός καλλιτέχνης, απρόθυμος να συμβιβαστεί με το κοινό γούστο. Αυτή η φήμη δεν τον έβλαψε. Οι πλούσιοι διανοούμενοι του ζήτησαν να ζωγραφίσει πορτρέτα των συζύγων τους. Το ότι οι μορφές στους πίνακες έμοιαζαν ελάχιστα με τις γυναίκες τους δεν τους απασχολούσε. Αντίθετα. Για παράδειγμα, το περίφημο πορτρέτο της Αντέλ Μποχ-Μπάουερ. Μια ωχρή γυναίκα με μαύρα μαλλιά και ξαναμμένα μάγουλα μας κοιτάζει με έκφραση αινιγματική. Το υπόλοιπο έργο είναι ένας στρόβιλος από χρυσό και σύμβολα. Ο Κλιμτ είχε πάθος με το χρυσό χρώμα και το χρησιμοποιούσε ευρέως.

Ένας χρυσός κόσμος

Οι γυναίκες ήταν το αγαπημένο του θέμα. Όταν υπάρχουν άντρες, τα πρόσωπά τους είναι συχνά καλυμμένα ή κρυμμένα. Στο «Φιλί», το γνωστότερο έργο του, ένας άντρας σκύβει πάνω από μια γυναίκα και τη φιλά στο μάγουλο. Εκείνη, με το κεφάλι σε αφύσικα ορθή γωνία, μοιάζει λιωμένη στα χέρια του. Είναι κι οι δύο ντυμένοι στα χρυσά και γονατίζουν στο καλυμμένο με άνθη έδαφος. Οι φεμινίστριες τον κατηγορούν ότι παρουσιάζει τις γυναίκες ως παθητικά αντικείμενα στην αντρική επιθυμία. Όπως λένε, ο άντρας στο «Φιλί» είναι ισχυρότερος από τη γυναίκα, η οποία στηρίζεται πάνω του. Όμως, το κοινό βλέπει απλώς μια απεικόνιση του έρωτα και του πάθους σ’ έναν φανταστικό χρυσό και λουλουδένιο κόσμο. Περί το 1910, το ύφος του απομακρύνθηκε από αυτή τη διακοσμητική προσέγγιση. Ένα δεύτερο πορτρέτο της Αντέλ Μπλοχ-Μπάουερ το 1912 δεν έχει το έντονο χρυσό. Η λευκοντυμένη Αντέλ έρχεται σε αντίστιξη με τα μπλε, πράσινα και ροζ. Δυστυχώς, ο Κλιμτ δεν είχε χρόνο ν’ αναπτύξει το νέο του ύφος. Το ξέσπασμα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου περιόρισε την καλλιτεχνική του παραγωγή κι έπαθε εγκεφαλικό στις 11 Ιανουαρίου 1918. Με μερική παράλυση, μεταφέρθηκε σε νοσοκομείο, όπου πέθανε από πνευμονία στις 6 Φεβρουαρίου. Η τέχνη του εξακολούθησε να επηρέαζε την art nuvo, αλλά η αντίδραση των μοντερνιστών στο διακοσμητικό στοιχείο τον ξεπέρασε. Παρέμεινε στο περιθώριο της δημοφιλούς τέχνης, αλλά με την πώληση του πορτρέτου της Αντέλ Μπλοχ-Μπάουερ το 2006 το όνομά του έγινε πασίγνωστο. Άλλωστε, 135 εκατομμύρια δολάρια τραβούν σίγουρα την προσοχή του κόσμου. Δεν συμφωνούν όμως όλοι. Όταν κάποιοι είπαν, ότι ο πίνακας άξιζε ακόμη περισσότερα, ένας κριτικός της Guardian διαμαρτυρήθηκε: «Περισσότερα τι; Όχι χρήματα πάντως. Μήπως ήταν η αξία του χρυσού αν τον ξύσεις απ’ τον πίνακα;»...

πηγή