Περιοδικό: "Η δολοφονία του Μαρά" από τη θεατρική ομάδα ΤΕΙ Ηρακλείου χθες στο Αστρίτσι

Χθες ανέβηκε στη θεατρική σκηνή του Πολιτιστικού κάμπινγκ, στην Κάτω Βρύση στο Αστρίτσι, από τη θεατρική ομάδα του ΤΕΙ Ηρακλείου, το θεατρικό έργο του Πέτερ Βάις "Η δολοφονία του Μαρά" σε σκηνοθετική επιμέλεια του Πέτρου Μαυροματίδη και Νικολή Αβραμάκη. Η παράσταση ξεκίνησε γύρω στις 21:30 και η προσέλευση τόσο των κατασκηνωτών, όσο και επισκεπτών ήταν ομολογουμένως εντυπωσιακή (χρειάστηκαν σχεδόν όλες οι διαθέσιμες καρέκλες από όλους τους χώρους του κάμπινγκ, ενώ υπήρχαν καθισμένοι και στις γύρω πλαγιές). Το έργο ξεκίνησε με τη γνωριμία με τους πρωταγωνιστές, τους τρόφιμους του σανατορίου Σαραντόν, και με... συστάσεις από τη διεύθυνση.

Με αφορμή το γεγονός παραθέτουμε ένα απόσπασμα από ένα άρθρο του Κωστή Γεωργουσόπουλου στην εφημερίδα "Τα Νέα", για το έργο του Πέτερ Βάις τον Απρίλη του 1989, όταν το έργο ανέβηκε τότε στη σκηνή του Εθνικού Θεάτρου:

“Η “Δολοφονία του Μαρά” κατά Σαντ στο άσυλο του Σαραντόν, είναι ένα θεατρικό δοκίμιο και ταυτόχρονα μια ελεγεία πάνω στο αιώνιο θέμα της ελευθερίας και της εξέγερσης. Δεν χρειάζεται να πει κανείς ότι ο Πέτρε Βάις βρέθηκε σε καλή ώρα όταν συνέλαβε τη βασική σύσταση των πραγμάτων αυτού του έργου. Εκκινώντας από το δεδομένο ότι ο Σαντ εξεφώνησε τον επικήδειο του Μαρά και από το γεγονός ότι ως έγκλειστος στο άσυλο του Σαραντόν οργάνωνε θεατρικές παραστάσεις και έγραφε και σκηνοθετούσε με τους τροφίμους του ψυχιατρικού αυτού καταστήματος, παραστάσεις τις οποίες παρακολουθούσε το κοσμικό Παρίσι, συνέστησε ένα σκηνικό μύθο κατά τον οποίο οι τρόφιμοι του ασύλου με την καθοδήγηση του Σαντ παριστάνουν την “καταδίωξη και τη δολοφονία του Μαρά”. Η παράσταση αυτή υποτίθεται ότι δίδεται στην ένδοξη περίοδο της ναπολεόντειας αυτοκρατορίας. Το όλο εύρημα είναι ιδιοφυές πράγματι και προδίδει κατά τρόπο αναμφισβήτητο πόσο ο Βάις υπήρξε ένας από τους ουσιαστικότερους επιγόνους του Μπρεχτ. Όχι, βέβαια, μιμητής αλλά δημιουργικός συνεχιστής μιας ενδιαφέρουσας δραματολογικής μεθόδου. Πράγματι, ο Βάις με τα διαδοχικά φίλτρα που χρησιμοποιεί εφαρμόζει με ευρύ πνεύμα το εφέ του παρανίσματος και τη μέθοδο της αποξένωσης. Το γνωστικό δηλαδή υλικό της δολοφονίας του Μαρά, ενός ιστορικού γεγονότος μείζονος σημασίας για την εξέλιξη της Γαλλικής Επανάστασης, παρατηρείται παρά τη δόξαν, ανοίκεια, μέσα από παραθλάσεις και αντικατοπτρισμούς έτσι ώστε εξαρθρώνεται, ανασυντάσσεται, μικροσκοπείται ή μεγεθύνεται, εξογκώνεται και προβάλλεται στις αθέατες πλευρές του. Η παρεμβολή της τρέλας για να ερμηνευτεί το γεγονός ενός φόνου αλλά και το κάτοπτρο της ανισορροπίας για να εξεταστεί μια ιστορική περίοδος που έχει όλα τα γνωρίσματα της αταξίας, της ανισορροπίας, της ανωμαλίας σε σχέση με την τάξη που ανέτρεψε, είναι ένα πρώτης “τάξεως” μεθοδολογικό εργαλείο με “έκτακτη” θεατρική αποτελεσματικότητα (ας μου επιτραπεί το παιχνίδι με τις λέξεις-είναι μέσα στο παιχνίδι του Βάις).
Ο Βάις ανεβάζει στη σκηνή και αντιπαραθέτει τον ηδονοθυρικό δογματισμό του Σαντ και τον απόλυτο επαναστατισμό του Μαρά, το ανθρώπινο ατομικό σώμα ως άκρατη επιθυμία και την επαναστατική μάζα ως άκρατη ασυδοσία. Το εγώ και το υπερεγώ. Τη φαντασίωση του έρωτα και το φάντασμα της ελευθερίας. Τη συνάντηση με τους άλλους μέσα από τον τρόμο της ιστορίας. Αυτή όμως η αντιπαράθεση συντελείται μέσα από τις “κατευθυνόμενες πράξεις ατόμων που έχουν αποδράσει από την κανονικότητα, από περιθωριοποιημένους από αποσυνάγωγους της ιστορίας. Το ιδιοφυές πάντως, κατά τη γνώμη μου, κλειδί του έργου βρίσκεται στο γεγονός ότι ο Μαρά, ο θεωρητικός των μαζών, ο δημεγέρτης, ο ρήτορας που απεθύνεται στο συλλογικό ασυνείδητο, που παροξύνει τις σκοτεινές υπόγειες σήραγγες της κτητικής επιθυμίας, δολοφονείται από μονήρες, άσχετο άτομο, από μια έμμονη εξεγερμένη ατομική συνείδηση. Ο Μαρά φιλοδοξεί να γράφει την ιστορία με τις μάζες και η ιστορία προχωρεί αγνοώντας τις μάζες, γράφεται από τον Μαρά και τη Σαρλότα Κορντέ.
Ο στοχασμός του Βάις πάνω στα καίρια προβλήματα της ιστορίας, στο ρόλο των μαζών, των προσωπικοτήτων, των οργάνων και των συγκυριών είναι ισάξιος με ένα εγχειρίδιο φιλοσοφίας της ιστορίας. Και πρέπει να πω ότι το έργο είκοσι πέντε χρόνια μετά την πρώτη του παράσταση, σ'αυτό τον τομέα, τον ιδεολογικό, φαίνεται πια γερασμένο. Η αποτυχία όχι της πρώτη μόνο κοινωνικής επανάστασης και η ροπή του ανθρώπου προς σαδιστικότερες λύσεις, μάλλον ανατρέπει τις βασικές θεωρητικές προτάσεις του Βάις.
Εκείνο που σώζει το πράγμα είναι το φίλτρο της αναπαράσταση στο άσυλο. Όχι μόνο γιατί είναι θεατρικά γοητευτικό αλλά γιατί δίδεται η ευκαιρία να στοχαστούμε κάτι που βρισκόταν στις έσχατες προθέσεις του Βάις το 1964. Πρόκειται για το ντρεσάρισμα των ανθρώπων, για την εκλογίκευση του κόσμου, για τα δεινά των θεσμών, για την οργάνωση και τον πειθαρχημένο βίο, για τις προσπάθειες ένταξης και κοινωνικοποίησης για το μέγα πρόβλημα της υπαρξιακής ελευθερίας και της ευνουχισμένης ή παροχετευμένης επιθυμίας.
Αλίμονο σήμερα αν το βάρος της παράστασης δεν περάσει μέσα από το υπαρξιακό πρόβλημα των “τρελών”, ως ηθοποιών, φορέων της ιστορίας ως υποκειμένων αλλά και αντικειμένων του ιστορικού γίγνεσθαι.”

"Η δολοφονία του Μαρά" από τη θεατρική ομάδα ΤΕΙ Ηρακλείου χθες στο Αστρίτσι

0 σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου